(Të rinjtë dhe qasja ndaj medias sociale)

Anxhela Brahja

E keni menduar ndonjëherë që media sociale po ju rrëmben në rrymën e saj vicioze dhe po ju tjetërson? Sa shpesh pendoheni se nuk kaloni kohë mjaftueshëm me familjarët dhe të dashurit tuaj? Për më tepër, sa herë jeni ankuar se nuk keni kohë mjaftueshëm?

Në epokën dixhitale që rritet me ritme të shpejta, të rinjtë janë më të lidhur se kurrë më parë, falë aksesit të gjerë në media dhe informacion. Interneti, platformat e mediave sociale dhe teknologjia celulare kanë revolucionarizuar mënyrën se si të rinjtë ndërveprojnë me botën, duke u ofruar atyre një diapazon mundësish dhe sfidash. Në këtë epokë teknologjike, rrjetet sociale janë bërë pjesë integrale e jetës së të rinjve në mbarë botën. Platformat si Facebook, Instagram, Twitter dhe TikTok ofrojnë mundësi të paprecedentë për komunikim, vetë-shprehje dhe fuqizim. Megjithatë, përdorimi i gjerë i mediave sociale ngre gjithashtu shqetësime të rëndësishme.

Nëse do të diskutojmë për kohën e shpenzuar në media sociale dhe se si ndikon tek këta të rinj, rreshtat nuk do të kishin fund. Mbetet për t’u theksuar një element shumë i rëndësishëm gjatë lundrimit të të rinjve në media sociale, pra koha. Në mënyrë specifike, duhet vështruar mënyra sesi këta të rinj po shpenzojnë kohën e tyre, që tashmë as nuk mund të quhet e lirë, pasi lundrimi në media sociale është kthyer në rutinë të ditës. Koha që këta të rinj shpenzojnë në media sociale, në të vërtetë duhet të jetë një shqetësim dhe duhet trajtuar si problem. Për më tepër, koha që këta të rinj i dedikojnë mediave sociale sjell minimizimin apo shkëputjen e tyre me botën fizike apo reale. Për të ilustruar, mund të parashtrojmë një problem të rëndomtë, ku çdo i ri ankohet që nuk ka kohë, që nuk kalon kohë mjaftueshëm me familjarë apo të dashurit e tyre. Ky rreth vicioz, pra media sociale, ka mundur të vjedhë vëmendjen e të rinjve, duke përcjellë risi në trende, mënyrën sesi duhet të vishen, sesi duhet të sillen, sesi duhet të ushqehen apo edhe komunikojnë. 

Platformat e mediave sociale ofrojnë një skenë virtuale ku individët shfaqin jetën e tyre, duke kërkuar aprovim përmes pëlqimeve, komenteve dhe shpërndarjeve. Kjo ndjekje e pandërprerë e miratimit në internet mund të çojë në modele jo të shëndetshme të varësisë, me mendjet e të rinjve që dëshirojnë vazhdimisht nxitjen e dopaminës. Në mënyrë të ngjashme, peisazhi gjithnjë në ndryshim i modës dhe tendencave ushtron tërheqjen e tyre, duke i detyruar të rinjtë të ndjekin apo më mirë ‘përndjekin’, me stilet dhe aksesorët më të fundit, duke u ushqyer më tej me dëshirat e tyre materialiste.

Po aq e rëndësishme është edhe mënyra sesi mediat sociale ndikojnë në shëndetin mendor të të rinjve. Duke marrë parasysh se, të rinjtë janë konsumatorët më të mëdhenj të mediave sociale ndikimet dhe impakti që ka tek shëndeti mendor i tyre është një faktor që duhet marrë në konsideratë.

Ndikimi i mediave sociale në shëndetin mendor e të rinjve të cilët janë të zhytur në tendencat më të fundit, zakonet dietike dhe modën është i thellë dhe i shumëanshëm. Ndërkohë që këto platforma ofrojnë rrugë për vetë-shprehje dhe krijimin e marrëdhënieve sociale, ato gjithashtu kultivojnë një mjedis krahasimi të vazhdueshëm dhe standardesh joreale. Individët e rinj kurojnë me përpikmëri personazhet e tyre në media sociale, duke shfaqur jetë në dukje të përsosur, gjë që mund të çojë në ndjenja të pamjaftueshmërisë dhe vetëvlerësimit të ulët mes atyre që luftojnë për të përmbushur këto standarde të idealizuara. Ekspozimi i pamëshirshëm ndaj imazheve të edituara në mënyrë perfekte të të famshmëve, influencerave dhe bashkëmoshatarëve që përqafojnë tendencat më të fundit nxit një ndjenjë presioni për t’u përshtatur, shpesh në këmbim të autenticitetit dhe individualitetit të këtyre të rinjve.

Për më tepër, rritja e influencerave që promovojnë dieta specifike ose ideale të imazhit të trupit mund të nxisin zakone të pashëndetshme të të ngrënit dhe pakënaqësi me paraqitjen e jashtme ose trupore, duke çuar në probleme serioze të shëndetit mendor si çrregullimet e të ngrënit. Kërkimi i pandërprerë për aprovim social përmes pëlqimeve dhe komenteve përkeqëson më tej ankthin dhe dyshimin për veten. Si rezultat, të rinjtë e gjejnë veten të bllokuar në një cikël krahasimi, vetëkriticizmi dhe shqetësimi emocional, duke theksuar nevojën urgjente për edukim dixhital dhe mbështetjen e shëndetit mendor, e cila përshtatet me sfidat e paraqitura nga mediat sociale në botën e sotme që drejtohen nga trendet.

Në mënyrë të ngjashme, nuk mund të lëmë pa përmendur dhe gjuhën e urrejtjes që hasim gjatë lundrimit në media sociale. Të rinjtë janë ata të cilët preken nga ky fenomen, por që gjithashtu edhe e nxisin si fenomen. Anonimiteti i ofruar nga platformat në media sociale shpesh i inkurajon individët të shprehin pikëpamje paragjykuese, shprehje diskriminuese dhe gjuhë ironike, duke targetuar të tjerët bazuar në racën, fenë, gjininë, orientimin seksual ose karakteristika të tjera. Të rinjtë, veçanërisht, e gjejnë veten të prekur nga ky mjedis dixhital toksik. Ekspozimi i vazhdueshëm ndaj gjuhës së urrejtjes mund të çojë në nivele të larta të stresit, ankthit dhe depresionit, duke gërryer vetëvlerësimin e tyre dhe ndjenjën e përkatësisë. Për më tepër, ngacmimi kibernetik, i cili shpesh përfshin gjuhën e urrejtjes, është bërë një çështje e shfrenuar, duke shkaktuar shqetësime të rënda emocionale dhe, në raste tragjike, duke i shtyrë të rinjtë drejt vetëlëndimit apo edhe vetëvrasjes. Normalizimi i gjuhës së urrejtjes në hapësirat online pengon gjithashtu ndërveprimet e shëndetshme sociale, duke nxitur armiqësi dhe ndarje.

Në përfundim, mund të përmbledhim se ndikimi që media sociale ka tek të rinjtë është dinamik dhe ndryshon nga dita në ditë. Me fjalë të tjera, ritmet me të cilat po evolon përdorimi i mediave sociale kërkojnë përkushtimin e institucioneve kompetente, por gjithashtu ndërgjegjësimin e vetë individëve dhe të rinjve. Për t’a përmbyllur, dua t’ju paraqes disa citime nga personazhe me influencë në botën mediatike, ku secila prej citimeve duhet parë me një lente objektive dhe subjektive nga secili prej nesh.

“Sa më pak pajisje të keni për të karikuar, aq më shumë energji keni për mendjen tuaj.” – Abhijit Naskar (Neuroshkencëtar, Bestselling Autor)

“Në një botë me algoritme, hashtags dhe ndjekës, dijeni rëndësinë e vërtetë të lidhjes njerëzore.”                 – Simi Fromen (Autore amerikane)

“Ana e errët e mediave sociale është se, brenda sekondave, çdo gjë mund të shpërthejë jashtë përmasave dhe të nxirret jashtë kontekstit. Dhe është shumë e vështirë të mos përfshihesh në të gjitha.” – Nicola Formichetti (Regjisor dhe Redaktor i modës)

“Lajmi i keq është se obsesioni me mediat sociale është pothuajse me siguri ai që prodhon efekte anësore jo të shëndetshme. Shkencëtarët kanë zbuluar se ekspozimi i vazhdueshëm ndaj faqeve të internetit si Facebook dhe Twitter mund të ndryshojë trurin, duke ndikuar në aftësinë për të përpunuar emocionet. Mund të çojë gjithashtu në shqetësim, imazh negativ për veten, rënie të lumturisë dhe në raste ekstreme, depresion. “ – Damon Zahariades (Autor dhe Sipërmarrës amerikan)

“Unë mendoj se shumë njerëz humbasin. Ata fillojnë të ndjekin figurat ikonike dhe mbyten në pishinën e të famshmëve. Shoqëria jonë, siç e njohim ne, padyshim po ndryshon. Me mediat sociale dhe telefonat celularë, trembesh kur nuk e di se çfarë po ndodh.”– Israel Broussard (Aktor amerikam)

Ky blog është konceptuar si hapësirë për studentët që të shprehin mendimet, ndjesitë, si dhe rekomandimet e tyre për aspekte të ndryshme që lidhen me edukimin mediatik dhe shoqërinë ku ata jetojnë. Ky blog është mbështetur financiarisht nga Zyra e Marrëdhënieve me Publikun e Ambasadës së SHBA-së në Tiranë, në kuadër të Projektit “Edukimi për Median dhe Informacionin për Mësuesit e Ardhshëm”. Opinionet, gjetjet, konkluzionet dhe rekomandimet e shprehura në këtë blog janë të autorëve dhe nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht ato të Departamentit të Shtetit./emi-mil.al