Epoka e shkurtër e akullnajave ishte brutale. Si mbijetuan njerëzit?

Epoka e shkurtër e akullnajave ishte brutale. Si mbijetuan njerëzit?

Epoka e Shkurtër e Akullnajave nuk ishte një epokë e vërtetë e akullit, ftohja mesatare ishte ndoshta vetëm në rendin e 0.5 gradë Celsius, ose 1 gradë Fahrenheit, as nuk ishte vazhdimisht e ftohtë. Dagomar Degroot, profesor i asociuar i historisë së mjedisit në Universitetin Georgetown dhe autor i Epokës së Artë Frigid i është referuar epokës si një seri “epokash të vogla të akullnajave”. Megjithëse disa studiues argumentojnë se mund të ketë filluar më herët, NASA e përcakton Epokën e Vogël të Akullnajave si fillim rreth vitit 1550 dhe përbëhet nga tre maja të ftohta – rreth viteve 1650, 1770 dhe 1850 të ndërthurura me intervale relativisht të ngrohta.

Shkencëtarët ende po përpunojnë saktësisht se çfarë e shkaktoi Epokën e Shkurtër të Akullit. Teoritë variojnë nga ulja e aktivitetit diellor, në rritje të shpërthimeve vullkanike, tek gjenocidi i popullsive indigjene në Amerikën e Veriut, i cili lejoi pyjet të zëvendësojnë tokën bujqësore, në proces duke hequr rreth shtatë miliardë tonë karbon nga atmosfera. Një studim i vitit 2022 argumentoi se shkaktari fillestar ishte, në mënyrë kundërintuitive, një rrjedhë e ujit jashtëzakonisht të ngrohtë që rridhte në veri nga tropikët në fund të viteve 1300, i cili derdhi akullin e Arktikut në Atlantikun e Veriut.

Çuditërisht, disa ishin në gjendje të përshtateshin me vështirësitë. Në Londër, kushtet e ftohta bënë që lumi Thames të ngrinte në disa raste, deri në atë masë që do të lindnin “panaire të ngricave”, me njerëz që luanin futboll, shikonin arushë ose garonin në garat e gjuajtjes me hark në një sfond tezgash që shisnin gjithçka. Ngrirja e Thames mund të ketë sjellë katastrofë për ujësjellësit e qytetit, të cilët “në thelb ofruan një shërbim taksi uji përgjatë lumit”, shpjegoi Hessayon ​​në një intervistë. Si përgjigje, thotë ai, ata përfituan nga panairet e ngricave për të zhvilluar rrjedha alternative të të ardhurave: “Ata u përshtatën, sepse do të bëheshin dyqanxhinj në akull dhe nuk do të duhej të paguanin qira në Thames të ngrirë”.

Ndërkohë, njerëzit Mojave në Kaliforninë moderne iu përgjigjën ndryshueshmërisë më të madhe klimatike në shekujt e 16-të dhe të 17-të duke “zhvilluar një kulturë jashtëzakonisht të decentralizuar tregtare”, thotë Degroot. Ata krijuan gjithashtu shporta elastike, qeramikë dhe kontejnerë të tjerë për të transportuar mallra në distanca të gjata, “në mënyrë që nëse kishte mungesë ushqimi në një rajon, ata të mund të kompensonin duke tregtuar me një tjetër”. Përgjigja e Mojave ndaj ndryshimit të klimës u pasqyrua disa mijëra milje larg nga Republika Hollandeze, e cila në fakt gëzoi një “epokë të artë” gjatë viteve më sfiduese të Epokës së Vogël të Akullit, shpjegon Degroot, duke zhvilluar gjithashtu një infrastrukturë tregtare elastike dhe të larmishme. “Ata ishin në gjendje të transportonin mallra nga shumë rajone të ndryshme duke përfshirë, më e rëndësishmja, drithëra nga porte të ndryshme në Balltik,” thotë ai. Si rezultat, kur moti ekstrem shkaktoi një mungesë drithi, “holandezët në fakt ishin në gjendje ta shfrytëzonin këtë duke importuar mallra nga vendet ku ata rriteshin”.

Megjithatë, sado domethënëse të ishin efektet e Epokës së Vogël të Akullit, Degroot vëren se sasia e ftohjes ishte më e vogël se shkalla e ngrohjes që po përjetojmë aktualisht. Hessayon ​​argumenton se kjo e bën edhe më të rëndësishme të kuptuarit e periudhës dhe mënyrën se si njerëzit u përshtatën. “Ka një sasi të madhe materialesh të mundshme që ne mund të studiojmë dhe të mësojmë shumë për të kaluarën dhe shpresojmë të informojmë se si të përballemi me krizën tonë aktuale,” shpjegon ai.