Ideja se diçka kaq e shijshme mund të jetë gjithashtu e mirë për shëndetin tuaj kardiovaskular është tërheqës, por ekspertët tregojnë se ka shumë paralajmërime për këto pretendime.
Majat e donin aq shumë kakaon sa i përdornin fasulet e saj si monedhë. Ata gjithashtu besonin se është e mirë, gjë që shumë njerëz ende e thonë sot për nënproduktin më të famshëm të kakaos, çokollatën. Në fakt, kakaoja, përbërësi jo shumë sekret i çokollatës, përmban qindra komponime bimore bioaktive, duke përfshirë flavanolet, të cilat janë shoqëruar me përfitime të shumta të mundshme shëndetësore. “Kërkimet mbi përbërësit bioaktivë të kokrrës së kakaos tregojnë vazhdimisht se nëse po konsumoni sasi më të mëdha flavanolësh, shihni se mekanizmat e lidhur me sëmundjet e zemrës janë në përgjithësi, të ndikuara në mënyrë të favorshme”, thotë Howard Sesso, një epidemiolog në Harvard T.H. Chan School of Public Health dhe Brigham and Women’s Hospital.
Kjo përfshin përmirësime në presionin e gjakut dhe nivelet e kolesterolit. Por ndërsa kakao ka një potencial intrigues për të rritur shëndetin e zemrës dhe funksionin e trurit, asnjë shkencë nuk e mbështet ngrënien e sasive të mëdha të çokollatës si një ushqim i shëndetshëm. Ja pse:
A është vërtet e mirë çokollata për ju?
Të nxitur nga popullariteti i çokollatës, studime të shumta kanë eksploruar se si përbërësit kimikë natyralë që gjenden në kakao mund të jenë të mira për shëndetin e njeriut. Ndërsa disa kanë sugjeruar se më pak se një copë çokollatë e zezë mund të përmirësojë shëndetin e zemrës, shumica e hulumtimeve nuk përfshijnë ngrënien e çokollatës së vërtetë, por më tepër përbërësit e saj.
Në vitin 2022, Sesso dhe kolegët gjetën prova bindëse për përfitimet e flavanoleve. Në një provë klinike me 21,000 të rritur, ata zbuluan se gjysma e grupit që merrte 500 mg suplemente flavanol kakao në ditë kishte një rrezik dukshëm më të ulët të vdekjes nga sëmundjet kardiovaskulare. (Studimi COSMOS, megjithëse i pavarur, u financua pjesërisht nga Mars Edge, një krah kërkimor i prodhuesit të ëmbëlsirave.) Flavanolet gjithashtu mund të rrisin ndjeshmërinë ndaj insulinës, sipas disa studimeve, të cilat mund të jenë të dobishme në reduktimin e rrezikut të diabetit të tipit 2. Por rezultatet nuk janë përfundimtare dhe ata që janë në rrezik të diabetit mund të jenë të mençur të zgjedhin një suplement të frymëzuar nga kakao në vend që të hanë çokollatë dhe sheqerin që ajo përmban.
Studime të tjera sugjerojnë se flavanolet që gjenden në kakao (gjithashtu të pranishme në fruta, perime dhe çaj) mund të ngadalësojnë rënien njohëse gjatë plakjes, apo edhe të rrisin performancën e trurit duke përmirësuar rrjedhjen e gjakut në korteksin cerebral. Por ka ende më shumë kërkime për t’u bërë për të kuptuar këto efekte.
Megjithatë, ato që nënkuptojnë këto gjetje për çokollatën janë të kufizuara. Pjesëmarrësve do t’u duhej të hanin shumë çokollata të mbushura me yndyrë dhe sheqer në ditë për të marrë 500 mg flavanol dhe të gjitha çokollatat definitivisht nuk janë krijuar njëlloj. Cila lloj çokollate është më e shëndetshme? Të kuptuarit pse disa lloje të çokollatës janë më të shëndetshme se pjesa tjetër fillon me mënyrën se si bëhen këto variacione.
Gjatë prodhimit, kokrrat e kakaos ndahen në lëndë të ngurta tuli, të njohura si majat, dhe një pjesë yndyrore të quajtur gjalpë kakao. Janë lëndët e ngurta që përmbajnë komponime të dobishme si flavanolet, por për të prodhuar çokollatë ato përzihen me gjalpë kakao, sheqer dhe ndonjëherë qumësht.”Çdo përfitim shëndetësor që i atribuohet çokollatës është për shkak të përmbajtjes së saj të kakaos”, thotë Tim Spector, epidemiolog gjenetik në King’s College në Londër dhe bashkëthemelues i kompanisë së personalizuar të ushqimit ZOE.
Në përgjithësi, çokollata me qumësht ka shumë më pak nga këto lëndë të ngurta, ndërsa çokollata e zezë përmban më shumë, siç dëshmohet nga shija e saj e hidhur. Në rastin e çokollatës së bardhë, lëndët e ngurta të kakaos hidhen plotësisht së bashku me flavanolet dhe përbërësit e tjerë të dobishëm, duke lënë vetëm gjalpin e kakaos, qumështin, sheqerin dhe shpesh pak aromë vaniljeje. Çokollata e bardhë është një burim i sheqerit, yndyrës dhe kalorive, por nuk mund të konsiderohet e dobishme për shëndetin e njeriut.
Pra, një rregull i përgjithshëm është se çokollata më e errët dhe e hidhur ka përmbajtje më të dobishme kakao dhe kjo zakonisht reflektohet në etiketa. Por Sesso thotë: “Vetëm për shkak se diçka është shënuar si 80% kakao, kjo nuk sqaron nëse është apo jo e mirë për ju”, thotë ai. “Ashtu si shumë ushqime të tjera, jo vetëm kakao, mënyra sesi e përpunoni atë nga fillimi në fund mund të ketë një ndikim të thellë në lëndët ushqyese ose bioaktive që mbeten në të,” shton ai.
Kokrrat e kakaos mund të humbasin përbërjet e tyre të dobishme kur ato fermentohen, thahen dhe pakësohen më tej gjatë pjekjes dhe proceseve të tjera të prodhimit të çokollatës. Spector shton se shumë nga produktet e markave më të njohura janë ushqime ultra të përpunuara të ngarkuara me sheqer, emulsifikues dhe shije artificiale, me pak kakao të dobishme. “Në ato raste, efektet negative shëndetësore tejkalojnë çdo përfitim,” thotë ai. “Kur zgjidhni çokollatë të përpunuar minimalisht me të paktën 70% kakao, ju merrni përfitimet e lidhura me kakaon me disa anë negative.”
Pluhuri dhe copat e kakaos
Majat shijonin një shumëllojshmëri pijesh të mbushura me pluhur kakao, për të cilin Sessos thotë se është “ndoshta një burim më i mirë për të marrë disa nga efektet e dobishme të kokrrave të kakaos sesa çokollata”. Sidoqoftë, mos i ngatërroni këto pluhura me përzierjen e nxehtë të kakaos. Pluhurat e paëmbëlsuar dhe të hidhur të kakaos që përdoren gjerësisht për pjekje përmbajnë sasi shumë të larta kakao deri në 100 përqind. Përzierjet e nxehta të kakaos përmbajnë shumë më pak kakao aktuale dhe sasi të mëdha qumështi pluhur dhe sheqer.
Ndërkohë, copat e kakaos janë gjithashtu një burim i mirë i përbërjeve të dobishme që gjenden në kakao, sepse ato janë fjalë për fjalë copa të vogla të kokrrës së kakaos dhe asgjë tjetër. Copat, të cilat mund të përzihen në granola ose smoothie, kanë një tjetër bonus shëndetësor: Ato janë me sasi të lartë të fibrave që ndihmojnë shëndetin e tretjes. Në fund të fundit, thotë Sesso, dëshira jonë kolektive për të promovuar përfitimet shëndetësore të çokollatës “humb se nuk është çokollata ajo që është e shëndetshme, por ajo që ka në të, ka rëndësi”. “Nëse e shijoni çokollatën në mënyrë të moderuar, sigurisht që duhet ta keni atë”, shton ai. “Por mos e hani domosdoshmërisht, sepse po mendoni për të, për sa i përket përfitimeve shëndetësore.”