Në botën e natyrës, komunikimi nuk ndodh vetëm midis kafshëve apo shpendëve. Në fakt, një nga format më të mahnitshme të komunikimit në ekosistem është ai që ndodh midis pemëve në pyje. Shkencëtarët kanë zbuluar se pemët janë të afta të ndajnë burime, të paralajmërojnë për rreziqet dhe të mbështesin njëra-tjetrën përmes një sistemi kompleks të rrjetit nëntokësor, që shpesh quhet “Wood Wide Web” – një term që i referohet ngjashmërisë me internetin tonë modern. Ky sistem përbëhet nga rrënjët e pemëve dhe një rrjet mykorize që lidh ato në mënyrë të ndërlikuar.

Çfarë janë Mykorizat dhe si funksionojnë?

Mykorizat janë një simbiozë ndërmjet kërpudhave dhe rrënjëve të bimëve. Ky partneritet është thelbësor për mbijetesën dhe zhvillimin e shumë bimëve, duke përfshirë pemët. Rrjetet mykorize përbëhen nga fije të holla kërpudhash që quhen hife, të cilat ndërhyjnë me rrënjët e pemëve dhe formojnë një sistem të zgjeruar që shtrihet thellë në tokë. Kërpudhat në këtë marrëdhënie fitojnë karbohidrate nga pemët, ndërsa pemët marrin në këmbim minerale të rëndësishme si fosfori dhe uji, të cilat kërpudhat ndihmojnë të thithen nga toka.

Sipas Profesoreshës Suzanne Simard, e cila është një nga pionieret e kësaj fushe, mykorizat krijojnë rrjete komplekse midis pemëve të ndryshme, duke i lejuar ato të komunikojnë dhe të shkëmbejnë burime. Hulumtimi i saj në Universitetin e Kolumbisë Britanike ka treguar se pemët më të vjetra, të cilat ajo i quan “Pemët Nënë,” luajnë një rol kritik në këtë rrjet. Ato shpërndajnë ushqim dhe lëndë ushqyese tek fidanët më të vegjël dhe pemët e tjera, duke i ndihmuar ato të mbijetojnë.

Si ndihmojnë pemët njëra-tjetrën?

Përmes këtij rrjeti mykorize, pemët ndajnë burime kur njëra prej tyre është në vështirësi. Për shembull, nëse një pemë është e ekspozuar ndaj stresit të thatësirës, ajo mund të marrë ujë nga pemët e tjera përmes rrjetit. Gjithashtu, kur një pemë është e sëmurë ose në rrezik nga një sulm i parazitëve, ajo lëshon substanca kimike për të paralajmëruar pemët e tjera që të përgatiten. Ky fenomen është dokumentuar në mënyrë të qartë përmes studimeve të botuara në revistën Nature Communications, ku pemët që janë të lidhura përmes rrjetit mykorize shfaqin aftësi për të ndarë burime në mënyrë aktive në kohë krize.

Një mekanizëm mbrojtës i habitshëm

Një nga zbulimet më intriguese është aftësia e pemëve për të përdorur këtë rrjet si një mburojë mbrojtëse. Kur një pemë infektohet me një patogjen ose një sëmundje, ajo mund të dërgojë sinjale kimike për të aktivizuar mekanizmat mbrojtës të pemëve të tjera të lidhura përmes mykorizave. Ky mekanizëm ndihmon në përhapjen më të ngadaltë të sëmundjeve dhe siguron një formë të mbrojtjes kolektive të pyllit.

Sipas një studimi të botuar nga Revista Journal of Ecology, pemët e llojit bredh i bardhë (Picea glauca) janë në gjendje të paralajmërojnë njëra-tjetrën për një sulm të insekteve përmes këtij sistemi, duke rritur prodhimin e substancave mbrojtëse në lëvoren e tyre për të minimizuar dëmet.

Ndikimi në ekologjinë pyjore dhe biodiversitetin

Ky rrjet ndërlidhës i komunikimit midis pemëve nuk është vetëm një kuriozitet i shkencës, por një element thelbësor për ruajtjen e ekosistemeve pyjore. Në pyjet ku ka një numër të madh llojshmërie pemësh dhe rrjetet mykorize janë të zhvilluara mirë, pemët kanë më shumë gjasa të mbijetojnë dhe të mbështesin biodiversitetin e përgjithshëm. Sipas një raporti të Organizmit të Kombeve të Bashkuara për Ushqimin dhe Bujqësinë (FAO), rrjetet mykorize kontribuojnë në ruajtjen e ekosistemeve pyjore, sepse ato mbajnë një ekuilibër natyror midis pemëve dhe burimeve të tyre ushqimore.

Ky zbulim thekson rëndësinë e mbrojtjes së pyjeve të vjetra dhe të paprekura, pasi janë pikërisht këto mjedise që kanë zhvilluar rrjete të fuqishme mykorize dhe që luajnë një rol kritik në mirëmbajtjen e biodiversitetit. Për më tepër, ato janë një burim jetik për ruajtjen e klimës, pasi pyjet e mëdha dhe të shëndetshme kontribuojnë në ruajtjen e karbonit dhe prodhojnë oksigjen për atmosferën.

E ardhmja e studimit të pyjeve dhe ruajtja e tyre

Ndërsa shkencëtarët vazhdojnë të studiojnë më thellë këtë “internet” natyror të pyjeve, duket e qartë se mbrojtja dhe përkujdesja ndaj pyjeve nuk është vetëm një çështje mjedisore, por edhe një aspekt i rëndësishëm për mbijetesën tonë si specie. Ky rrjet komunikimi natyror na mëson se pyjet nuk janë vetëm një grumbull pemësh të izoluara, por një ekosistem kompleks që mbështetet tek lidhjet e forta midis tyre.

Iniciativat globale për mbrojtjen e pyjeve, si Projekti REDD+ i Kombeve të Bashkuara, po përpiqen të promovojnë praktika të qëndrueshme për menaxhimin e pyjeve dhe të sigurojnë që këto ekosisteme të pasura të vazhdojnë të ekzistojnë dhe të kontribuojnë në ekuilibrin e natyrës.

Përfundim

Kurioziteti i rrjetit mykorize midis pemëve dhe mënyra sesi ato komunikojnë dhe ndajnë burime përbën një ndër zbulimet më të mahnitshme në botën natyrore. Përmes këtij sistemi, pyjet na tregojnë një shembull të mrekullueshëm bashkëpunimi, ku mbijetesa e një peme është e lidhur ngushtë me mbijetesën e të tjerave. Ky fenomen jo vetëm që thellon kuptimin tonë për natyrën, por na kujton gjithashtu se sa e rëndësishme është të mbrojmë pyjet tona dhe ekosistemet e tyre të ndërlidhura. Ruajtja e këtyre rrjeteve të ndërlidhura është jetike për mirëqenien e planetit dhe të gjithë biodiversitetit që ekziston në to.

Burimet e informacionit:

• Suzanne Simard, Universiteti i Kolumbisë Britanike, studime mbi rrjetet mykorize dhe pemët nënë.
• Revista Nature Communications, studime mbi komunikimin midis pemëve përmes rrjeteve mykorize.
• Revista Journal of Ecology, studim mbi komunikimin e pemëve gjatë sulmeve nga insektet.
• Organizata e Kombeve të Bashkuara për Ushqimin dhe Bujqësinë (FAO), raport mbi rolin e rrjeteve mykorize në ruajtjen e biodiversitetit.
• Projekti REDD+, inciativa globale për mbrojtjen e pyjeve.