Sjellja e keqe e fëmijëve është një prej sfidave më të zakonshme me të cilat përballen prindërit. Shpeshherë, prindërit ndihen të lodhur, të shqetësuar dhe të pafuqishëm përballë këtyre situatave, duke pyetur veten pse fëmija i tyre vepron kështu dhe si mund ta ndihmojnë atë të ndryshojë. Ky artikull synon të sqarojë disa nga arsyet kryesore pse fëmijët mund të sillen keq, bazuar në hulumtime shkencore dhe të ofrojë strategji praktike për prindërit që të menaxhojnë me efektivitet këto situata.

Pse Fëmijët Sillen Keq?

Ka një sërë faktorësh që ndikojnë në sjelljen e fëmijëve dhe jo të gjitha sjelljet e këqija janë një tregues i mungesës së disiplinës apo edukatës. Sipas një studimi të publikuar nga Universiteti i Miçiganit, disa nga arsyet kryesore që çojnë në sjellje të keqe përfshijnë kërkimin e vëmendjes, frustrimin emocional, mungesën e aftësive për të shprehur ndjenjat, dhe mungesën e strukturës në mjedisin e tyre.

1. Kërkimi i vëmendjes

Një nga arsyet më të zakonshme pse fëmijët sillen keq është dëshira e tyre për vëmendje. Kur fëmijët ndjehen të injoruar ose të lënë pas dore, ata shpesh veprojnë në mënyra që tërheqin vëmendjen e prindërve, edhe nëse kjo vëmendje është negative. Sipas një raporti të botuar nga Shoqata Amerikane e Psikologjisë (APA), fëmijët janë shumë të ndjeshëm ndaj mënyrës se si i trajtojnë të rriturit rreth tyre dhe do të kërkojnë vëmendje nga prindërit, edhe nëse kjo do të thotë të shfaqin sjellje të papërshtatshme.

2. Frustrimi emocional dhe mungesa e aftësive për të shprehur ndjenjat

Fëmijët nuk janë gjithmonë në gjendje të shprehin ndjenjat e tyre në mënyrë të qartë dhe të maturuar. Kur ata përballen me emocione të forta si zemërimi, frika, ose zhgënjimi, mund të reagojnë me sjellje të papërshtatshme sepse nuk dinë një mënyrë tjetër për të shprehur atë që ndjejnë. Dr. Ross Greene, një psikolog klinik dhe autor i librit The Explosive Child, sugjeron se shumë fëmijë kanë sjellje problematike për shkak të mungesës së aftësive për të zgjidhur problemet në mënyrë efektive.

3. Mungesa e strukturës dhe rutinës

Struktura dhe rutina janë thelbësore për zhvillimin e një fëmije të shëndetshëm. Kur mjedisi i tyre është i paorganizuar ose nuk ka rregulla të qarta, fëmijët shpesh ndihen të hutuar dhe reagojnë me sjellje të papërshtatshme. Një studim i publikuar nga Universiteti i Harvardit zbuloi se fëmijët që rriten në mjedise të strukturuara, ku rregullat dhe kufijtë janë të qartë dhe të qëndrueshëm, kanë më pak gjasa të shfaqin sjellje të këqija.

4. Ndikimet mjedisore dhe ndryshimet e mëdha në jetë

Fëmijët janë shumë të ndjeshëm ndaj ndryshimeve të mëdha në jetën e tyre, siç janë ndarja e prindërve, ndryshimet në shkollë, lindja e një vëllai të ri ose presionet shoqërore. Studimet nga Klinika Mayo tregojnë se ndryshimet e mëdha në jetën e një fëmije mund të shkaktojnë ankth dhe stres, duke rezultuar në sjellje sfiduese ose regresive.

Si Të Përballeni me Sjelljen e Keqe të Fëmijëve?

Ndërsa është normale që prindërit të ndjehen të frustruar nga sjelljet problematike të fëmijëve, është e rëndësishme të kenë një qasje të qetë dhe të strukturuar për t’i përballuar ato. Ekspertët e zhvillimit të fëmijëve sugjerojnë disa strategji që mund të jenë efektive në përmirësimin e sjelljes së fëmijëve dhe në krijimin e një mjedisi më pozitiv për të gjithë familjen.

1. Vendosni kufij të qartë dhe të qëndrueshëm

Fëmijët kanë nevojë për rregulla dhe kufij që janë të qartë dhe të qëndrueshëm. Sipas një artikulli të botuar nga Shoqata për Zhvillimin e Fëmijërisë së Hershme (NAEYC), kur fëmijët e dinë se çfarë pritet prej tyre dhe ku qëndrojnë kufijtë, ata ndihen më të sigurt dhe më të prirur për të respektuar rregullat. Prindërit duhet të jenë të qartë në lidhje me sjelljet që janë të pranueshme dhe ato që nuk janë dhe të jenë të qëndrueshëm në zbatimin e këtyre rregullave.

2. Inkurajoni komunikimin emocional

Një prej mënyrave më të mira për të parandaluar sjelljet e këqija është t’u mësoni fëmijëve si të shprehin emocionet e tyre në mënyrë të shëndetshme. Dr. John Gottman, një psikolog i njohur dhe ekspert në marrëdhëniet familjare, sugjeron se prindërit duhet të ndihmojnë fëmijët të identifikojnë emocionet e tyre dhe t’i mësojnë ata si të menaxhojnë këto emocione në mënyrë të maturuar. Kjo mund të përfshijë përdorimin e gjuhës së thjeshtë për të përshkruar ndjenjat dhe ofrimin e alternativave të sjelljeve negative.

3. Përdorni përforcimin pozitiv

Në vend që të ndëshkoni vetëm sjelljen e keqe, është thelbësore të përforconi sjelljet pozitive. Sipas Institutit të Psikologjisë Pozitive, përforcimi i sjelljeve të mira përmes lëvdatave dhe shpërblimeve mund të jetë një mënyrë efektive për të ndihmuar fëmijët të kuptojnë çfarë pritet prej tyre. Për shembull, kur fëmija bashkëpunon dhe ndjek rregullat, ofrimi i një shpërblimi të vogël apo një lavdërim të sinqertë mund të ndihmojë në rritjen e sjelljeve pozitive.

4. Qëndroni të qetë dhe të duruar

Një nga aspektet më sfiduese të prindërimit është të mbani qetësinë kur përballeni me sjellje të vështira. Prindërit shpesh ndjejnë stres dhe janë të prirur të reagojnë emocionalisht ndaj situatave të tensionuara, por hulumtimet nga Shoqata për Shëndetin Mendor të Fëmijëve tregojnë se fëmijët kanë më shumë gjasa të ndryshojnë sjelljen kur prindërit mbeten të qetë dhe të kontrolluar. Duke qëndruar të duruar dhe duke u përpjekur të kuptojnë shkaqet themelore të sjelljes së keqe, prindërit mund të krijojnë një mjedis më pozitiv dhe mbështetës për fëmijët.

5. Krijoni një rutinë të qëndrueshme dhe strukturë të qartë

Një rutinë e qëndrueshme është thelbësore për të siguruar që fëmijët të ndihen të sigurt dhe të mbrojtur. Sipas Dr. Jane Nelsen, autore e metodës së prindërimit pozitiv, një rutinë e mirëorganizuar i ndihmon fëmijët të dinë çfarë të presin dhe minimizon pasigurinë që shpesh çon në sjellje të keqe. Përcaktimi i orëve të sakta për aktivitete si gjumi, ushqimi dhe koha për të luajtur ndihmon në krijimin e një ndjesie stabiliteti dhe përmirëson sjelljen e përgjithshme të fëmijëve.

Kur fëmijët ndjekin një rutinë të qëndrueshme, ata ndihen më të sigurt dhe kanë më pak gjasa të jenë të shqetësuar ose të veprojnë në mënyrë sfiduese. Hulumtime nga Universiteti i Harvardit tregojnë se fëmijët që rriten me rutinë dhe strukturë kanë më shumë gjasa të kenë një sjellje të qëndrueshme dhe të jenë më të suksesshëm në menaxhimin e sfidave të përditshme.

Sjellja e keqe e fëmijëve mund të jetë një burim frustrimi dhe shqetësimi për prindërit, por është e rëndësishme të kuptohet se këto sjellje shpesh kanë një arsye themelore. Përmes krijimit të një mjedisi të qëndrueshëm dhe mbështetës, ku fëmijët ndihen të sigurt dhe të dëgjuar, prindërit mund të ndihmojnë në përmirësimin e sjelljeve të tyre.

Duke kuptuar arsyet pas sjelljes së keqe – si kërkimi i vëmendjes, frustrimi emocional, ose mungesa e strukturës – dhe duke zbatuar strategji efektive si vendosja e kufijve të qartë, përforcimi pozitiv dhe ndihma për shprehjen e emocioneve, prindërit mund të ndihmojnë fëmijët e tyre të rriten në një mjedis të shëndetshëm dhe mbështetës.

Burimet e informacionit:

Dr. Jane Nelsen, autore e metodës së prindërimit pozitiv dhe rëndësia e strukturës dhe rutinës në sjelljen e fëmijëve.

Universiteti i Miçiganit, hulumtime mbi sjelljen e fëmijëve dhe faktorët që ndikojnë në to.

Shoqata Amerikane e Psikologjisë (APA), raport mbi kërkimin e vëmendjes nga fëmijët përmes sjelljeve të papërshtatshme.

Dr. Ross Greene, autor i librit The Explosive Child.

Universiteti i Harvardit, studime mbi ndikimin e strukturës dhe rutinës në sjelljen e fëmijëve.

Klinika Mayo, studime mbi ndikimin e ndryshimeve të mëdha në jetën e fëmijëve dhe stresin e lidhur me to.

Shoqata për Zhvillimin e Fëmijërisë së Hershme (NAEYC), artikuj mbi rëndësinë e kufijve të qartë në zhvillimin e fëmijëve.

Dr. John Gottman, ekspert në marrëdhëniet familjare dhe ndikimi i komunikimit emocional tek fëmijët.

Instituti i Psikologjisë Pozitive, kërkime mbi përforcimin pozitiv në menaxhimin e sjelljeve të fëmijëve.

Shoqata për Shëndetin Mendor të Fëmijëve, studime mbi ndikimin e qetësisë prindërore në përmirësimin e sjelljeve të fëmijëve.