Toka, planeti ynë i përbashkët, është shumë më i gjallë dhe dinamik se sa mund ta mendojmë. Përtej lëvizjeve të dukshme si tërmetet apo shpërthimet vullkanike, ekzistojnë ndryshime të përditshme dhe të vazhdueshme që ndodhin nën sipërfaqen tonë. Këto lëvizje, shpesh të padukshme për syrin dhe ndjeshmërinë e zakonshme, formojnë strukturën gjeologjike të Tokës dhe kanë një ndikim të thellë në jetën tonë të përditshme.
A e ndieni Tokën që “merr frymë”?
Shumë njerëz mendojnë se toka është një masë e qetë dhe e ngurtë nën këmbët tona, por realiteti është krejtësisht ndryshe. Sipas shkencëtarëve nga Instituti i Gjeologjisë në Kaliforni, ekziston një fenomen i njohur si “frymëmarrja e Tokës”, një term që përshkruan lëvizjet ciklike të shtratit të oqeanit dhe sipërfaqes së tokës që ndodhin për shkak të ndryshimeve të presionit atmosferik dhe ndryshimeve të temperaturave. Ky fenomen është identifikuar për herë të parë në studime të hollësishme mbi pllakën e Nazcës dhe në rajone të tjera me aktivitet të lartë gjeologjik. Lëvizjet, edhe pse minimale, ndodhin me një ritëm që shpesh pasqyron ciklet e hënës dhe gravitetit të saj mbi Tokën.
Një tjetër kuriozitet është fakti se toka jonë në fakt lëviz më shumë gjatë një dite sesa ç’jemi ne të vetëdijshëm. Çdo ditë, toka shtrihet dhe tkurret për shkak të tërheqjes gravitacionale që ushtron Dielli dhe Hëna mbi të. Këto lëvizje krijojnë një efekt të ngjashëm me frymëmarrjen, por ato janë kaq të vogla saqë njerëzit nuk i ndiejnë.
A ka ndikim mbi shëndetin tonë?
Kurioziteti që lidhet me këto lëvizje nuk është thjesht teorik. Shkencëtarët kanë zbuluar se ka një lidhje mes lëvizjeve gjeologjike të tokës dhe disa ndikimeve mbi shëndetin e njeriut. Doktor Michael Persinger, një neurolog dhe studiues i fushave elektromagnetike, ka sugjeruar që lëvizjet gjeologjike dhe ndikimet elektromagnetike të Tokës mund të ndikojnë në sjelljen dhe mirëqenien e njerëzve, sidomos tek ata që janë më të ndjeshëm ndaj ndryshimeve në ambient.
Në disa studime, janë vërejtur rritje të përkohshme të ankthit, pagjumësisë dhe shqetësimeve emocionale përpara tërmeteve, veçanërisht në rajonet ku ka shumë aktivitet sizmik. Megjithatë, ky është një fushë që ende po eksplorohet dhe kërkon më shumë kërkime për të kuptuar plotësisht mekanizmat pas këtyre fenomeneve.
Çfarë po ndodh nën tokë?
Nëse mendoni se jeta jonë kufizohet vetëm në sipërfaqen e tokës, do të habiteni të dini se jeta ekziston edhe shumë thellë në brendësi të saj. Shkencëtarët kanë zbuluar mikroorganizma të pazakontë, të cilët jetojnë thellë nën tokë, në mjedise me temperatura të larta dhe presione të larta, ku dielli nuk arrin kurrë. Këto organizma të njohura si ekstremofile janë një dëshmi se jeta në Tokë është shumë më e qëndrueshme dhe fleksibël se sa mendonim më parë.
Një studim i publikuar në revistën Nature në vitin 2023 zbuloi se disa prej këtyre organizmave mund të mbijetojnë për miliona vite në gjendje letargjie, duke mbijetuar vetëm me sasi minimale energjie. Kjo lloj jete ekstremofile ngre shumë pyetje për natyrën e jetës dhe mundësinë e ekzistencës së saj në planete të tjera, për shembull, në Mars ose në hënën e Jupiterit, Europa.
A e ndihmon teknologjia të zbulojmë më shumë?
Me avancimet teknologjike të kohëve të fundit, shkencëtarët janë më të pajisur se kurrë për të studiuar thellësitë e Tokës dhe për të kuptuar më mirë dinamikat që ndodhin nën sipërfaqen tonë. Sondat sizmike dhe mjetet e imazherisë së avancuar kanë ndihmuar në krijimin e një “harte” më të qartë të strukturës së brendshme të Tokës. Duke përdorur të dhëna sizmike nga tërmetet, studiuesit kanë arritur të zbulojnë ekzistencën e “malëve” dhe “liqeneve” të tëra të shkrira thellë në mantelin e Tokës.
Sipas një raporti nga Instituti i Teknologjisë së Masaçusetsit (MIT), këto të dhëna të reja sugjerojnë se Toka është shumë më e ndërlikuar se ç’kemi menduar. Këto zbulime mund të ndihmojnë në parashikimin e tërmeteve dhe ndryshimeve të tjera gjeologjike, të cilat kanë ndikim të drejtpërdrejtë në jetën tonë të përditshme.
Edhe pse shpesh ne e shohim Tokën si një masë të qetë dhe të ngurtë, realiteti është se nën këmbët tona ndodhin lëvizje dhe ndryshime të vazhdueshme. Këto procese jo vetëm që formojnë strukturën gjeologjike të planetit tonë, por gjithashtu mund të kenë ndikime mbi shëndetin dhe mirëqenien tonë. Shkenca vazhdon të zbulojë kuriozitete të reja për natyrën e Tokës, duke na kujtuar se ka ende shumë për të mësuar rreth këtij planeti të jashtëzakonshëm ku jetojmë.
Burimet:
- Instituti i Gjeologjisë në Kaliforni – Studimi mbi pllakën e Nazcës dhe lëvizjet gjeologjike.
- Revista Nature – Artikull mbi mikroorganizmat ekstremofilë dhe mbijetesën e tyre në kushte ekstreme.
- Instituti i Teknologjisë së Masaçusetsit (MIT) – Studimi mbi të dhënat sizmike dhe strukturën e brendshme të Tokës.