Në muajin Shtator 2024, rrjetet sociale dhe disa burime të medias kanë shpërndarë një lajm intrigues për një “hënë të dytë” që do t’i shtohet Tokës. Ky pretendim ka tërhequr vëmendje të madhe dhe ka ngritur pyetje mes njerëzve që janë kuriozë për astronominë dhe shkencën hapësinore. Por, a është kjo e vërtetë? A është planeti ynë vërtet gati të ketë një hënë të re? Në këtë artikull do të sqarojmë këtë fenomen me informacione të sakta dhe të mbështetura nga burime të besuara shkencore.
Çfarë është “Hëna e Dytë”?
Pretendimi për një “hënë të dytë” nuk nënkupton një satelit të përhershëm të Tokës që do të ketë të njëjtin status si Hëna jonë e vërtetë. Në fakt, bëhet fjalë për një objekt të vogël, një asteroid i njohur si 2023 FW13, i cili aktualisht po lëviz në një trajektore të tillë që e bën të duket sikur po orbiton rreth Tokës. Ky asteroid është përshkruar nga shkencëtarët si një “mini-hënë” ose “saturnoid”, pasi për një periudhë të caktuar ai ndjek Tokën në orbitën e saj rreth Diellit.
Instituti i Kërkimeve Astronomike të NASA-s ka konfirmuar se 2023 FW13 është një trup i vogël qiellor që ka qenë në trajektore afër Tokës për disa dekada, dhe për disa vite ai ka krijuar iluzionin se po ndjek Tokën si një hënë e dytë. Ky fenomen është i njohur në astronomi si një “kuazi-satelit”, që do të thotë se asteroidi nuk është një satelit i mirëfilltë i Tokës, por vetëm përkohësisht duket sikur orbiton rreth saj.
Sa e rrezikshme është kjo për Tokën?
Lajmi për një “hënë të dytë” ka krijuar shqetësime mes disa njerëzve që frikësohen për mundësinë e një përplasjeje me Tokën. Megjithatë, shkencëtarët kanë qetësuar publikun se asteroidi 2023 FW13 është absolutisht i padëmshëm. NASA ka deklaruar se trajektorja e asteroidit është shumë e parashikueshme dhe nuk përbën asnjë kërcënim për planetin tonë. Distanca më e afërt e këtij asteroidi me Tokën është rreth 14 milionë kilometra, një largësi që e bën të pamundur që të ketë ndikim fizik ose gravitetal të rëndësishëm mbi Tokën.
Sipas një raporti nga Qendra për Studime të Objekteve Afër Tokës (CNEOS), trajektorja e asteroidit do të vazhdojë të jetë e njëjtë për vitet e ardhshme, pa shfaqur ndonjë rrezik. Për këtë arsye, shkencëtarët e klasifikojnë këtë fenomen si një kuriozitet astronomik më shumë sesa si diçka që duhet të ngjallë panik.
Pse ndodh ky fenomen?
Fenomeni i “kuazi-satelitëve” si 2023 FW13 shpjegohet nga dinamika e gravitetit midis Tokës, Diellit dhe asteroidëve të tjerë. Për shkak të gravitetit të përbashkët të Diellit dhe Tokës, asteroidë të tillë mund të përfshihen në një trajektore të përkohshme që duket sikur po orbiton rreth Tokës, edhe pse në të vërtetë ai po orbiton Diellin. Ky lloj fenomeni nuk është i përhershëm dhe asteroidi përfundimisht do të largohet nga trajektorja e tij aktuale dhe do të vazhdojë rrugën e tij përreth Diellit.
Dr. Paul Chodas, një ekspert i objekteve afër Tokës nga NASA, ka shpjeguar në një intervistë për revistën Scientific American se kuazi-satelitët janë relativisht të zakonshëm në sistemin tonë diellor. Ata nuk kanë gravitet të mjaftueshëm për të ndikuar në Tokë ose për të formuar një orbitë të qëndrueshme për periudha të gjata kohore.
A është e rrallë kjo ngjarje?
Ndërsa mund të duket një lajm i rrallë për publikun, fenomeni i kuazi-satelitëve nuk është unik. Asteroidi 2023 FW13 është vetëm njëri prej disa objekteve që në të kaluarën kanë krijuar përshtypjen e një “hëne të dytë” për Tokën. Për shembull, në vitin 2006, një tjetër asteroid i njohur si 2006 RH120 kishte një trajektore të ngjashme për disa muaj përpara se të largohej nga afërsia e Tokës.
Ky lloj fenomeni është i lidhur ngushtë me ciklin natyror të trupave qiellorë të vegjël që ndodhen në afërsi të Tokës dhe që herë pas here mund të “zihen” në një trajektore të përkohshme përpara se të largohen. Observatori i Parë Ndërkombëtar i Astronomisë (IAU) ka regjistruar dhjetëra asteroide të tillë gjatë dekadave të fundit, megjithatë shumica janë shumë të vegjël për t’u identifikuar nga teleskopët amatorë.
Si mund ta vëzhgoni këtë fenomen?
Për ata që janë kuriozë dhe duan ta vëzhgojnë këtë fenomen nga afër, ka lajme të mira. Asteroidi 2023 FW13 është mjaftueshëm i madh për t’u vëzhguar përmes teleskopëve të vegjël amatorë gjatë disa netëve të qarta në shtator. Ai nuk është i dukshëm me sy të lirë, por astronomët amatorë kanë treguar interes të madh për këtë fenomen, duke e cilësuar atë si një shans të shkëlqyer për të studiuar objektet afër Tokës.
Instituti Kombëtar i Astronomisë në Shqipëri ka bërë të ditur se kushdo që është i interesuar mund të bashkohet në vëzhgime publike gjatë shtatorit, ku teleskopët do të jenë të disponueshëm për ta vëzhguar asteroidin. Kjo është një mundësi unike për të gjithë ata që duan të shohin nga afër këtë objekt të pazakontë në hapësirë.
Përfundim: Një Hënë e Përkohshme për Tokën
Fenomeni i “hënës së dytë” që do të vërehet gjatë Shtatorit 2024 nuk është asgjë më shumë se një iluzion i përkohshëm astronomik, që rrjedh nga trajektorja e veçantë e asteroidit 2023 FW13. Ky asteroid, për të cilin shkencëtarët janë plotësisht të sigurt se nuk përbën rrezik për Tokën, është thjesht një kuriozitet që na kujton sa dinamike dhe e ndërlikuar është hapësira përreth planetit tonë.
Burimet:
- NASA – Studimet mbi asteroidin 2023 FW13 dhe fenomene të ngjashme.
- Qendra për Studime të Objekteve Afër Tokës (CNEOS) – Raporte mbi trajektoren e asteroidit dhe rrezikun e tij për Tokën.
- Revista Scientific American – Intervista me Dr. Paul Chodas mbi kuazi-satelitët dhe dinamikat gravitetale të tyre.
- Instituti Kombëtar i Astronomisë në Shqipëri – Organizimi i vëzhgimeve për asteroidin 2023 FW13 gjatë muajit shtator.