Më 8 tetor 2024, një grup shkencëtarësh nga Universiteti i Kalifornisë, Berkeley, publikoi një studim të ri revolucionar në fushën e neuroshkencës, ku për herë të parë arritën të manipulojnë me saktësi kujtime specifike në tru. Ky zbulim hap perspektiva të reja për trajtimin e çrregullimeve mendore, siç janë ankthi post-traumatik (PTSD), depresioni dhe demenca.

Manipulimi i Kujtimeve në Tru: Si Funksionon?
Kërkuesit në Berkeley përdorën teknologjinë e stimulimit të saktë të sinjaleve elektrike në tru për të aktivizuar ose shtypur kujtime të veçanta në tru. Për të arritur këtë, ata përdorën një teknikë të avancuar të quajtur optogenetikë, një metodë që përdor dritën për të kontrolluar qelizat në tru që janë të modifikuara gjenetikisht për t’u bërë të ndjeshme ndaj dritës.

Në eksperimentet e tyre, shkencëtarët punuan me minj laboratorikë për të krijuar kujtime të rreme ose për të ndërhyrë në kujtimet ekzistuese. Minjtë u trajtuan me një substancë gjenetike e cila lejonte që qelizat e tyre nervore të përgjigjeshin ndaj dritës. Kjo u mundësoi studiuesve të kontrollonin se cilat qeliza të kujtimeve do të aktivizoheshin ose shtypeshin.

Përdorimi i Zbulimit në Trajtimet Mjekësore
Ky zbulim hap rrugën për terapitë e reja që mund të ndihmojnë pacientët të përballen me kujtimet traumatikë ose të rikuperohen nga çrregullimet mendore. Për shembull, pacientët me PTSD shpesh përjetojnë kujtime të pakontrollueshme dhe torturuese të ngjarjeve traumatike. Me këtë teknologji, mund të bëhet e mundur të “zbuten” ose të “rishkruhen” kujtimet që shkaktojnë trauma dhe ankth.

Gjithashtu, për pacientët që vuajnë nga demenca ose sëmundja Alzheimer, manipulimi i kujtimeve mund të ndihmojë në rigjenerimin e kujtimeve të humbura ose në përmirësimin e funksionit kognitiv. Një teknikë e tillë mund të ndihmojë në rikthimin e momenteve të rëndësishme të kujtesës që pacientët me Alzheimer zakonisht i humbin.

Pyetje Etike dhe Sfidat e së Ardhmes
Pavarësisht potencialit të madh, ky zbulim ngre pyetje të rëndësishme etike. A është e drejtë të manipulohen kujtimet e njerëzve, madje edhe për qëllime terapeutike? Si do të kontrollohet përdorimi i kësaj teknologjie? A ekziston rreziku që dikush ta përdorë për qëllime të pahijshme, si manipulimi i kujtimeve për të ndryshuar perceptimet e njerëzve?

Shkencëtarët theksojnë se përparësia e tyre është mirëqenia e pacientëve dhe se çdo aplikim i kësaj teknologjie do të jetë i kontrolluar rreptësisht. Për më tepër, përdorimi i saj në njerëz është ende në fazat e hershme, dhe do të duhen vite për të kaluar në testimet klinike.

Konkluzioni dhe Impakti i Kërkimit
Ky studim përfaqëson një hap të madh në fushën e neuroshkencës dhe të mjekësisë, duke ofruar potencialin për të përmirësuar jetën e miliona njerëzve që vuajnë nga çrregullime mendore. Shkencëtarët në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, kanë hapur një dritare të re për trajtimin e sëmundjeve mendore nëpërmjet një teknologjie që deri dje dukej si një skenar shkencor-fiction.

Kërkimi është publikuar në revistën Nature Neuroscience, një nga burimet më të besuara në fushën e shkencës, dhe ka tërhequr vëmendjen e ekspertëve në të gjithë botën. Kjo prurje e re shkencore premton të ketë ndikime të thella në të ardhmen e neuroshkencës dhe në trajtimin e kujtimeve dhe sëmundjeve mendore.

Burime të informacionit:

• Revista Nature Neuroscience, botimi i datës 8 tetor 2024
• Universiteti i Kalifornisë, Berkeley.