Data 6 janar njihet si Dita e Befanës në Itali, një festë tradicionale që mbështillet me legjenda dhe zakone të veçanta. Kjo datë përkon me Festën e Epifanisë, një ngjarje fetare që simbolizon vizitën e tre mbretërve te foshnja Jezus. Por në Itali, kjo festë ka një nuancë të veçantë dhe të ngrohtë nëpërmes figurës së Befanës, një grua e moshuar që sillet si një “shtrigë e mirë” që sjell dhurata për fëmijët.
Origjina e Befanës
Fjala “Befana” rrjedh nga fjala greke “Epifania”, që në italisht ka evoluar në “Befana”. Sipas legjendës, Befana ishte një grua e moshuar që jetonte e vetmuar. Një ditë, tre mbretër të ditur u ndalën te shtëpia e saj duke kërkuar rrugën për në Betlehem. Ajo i priti me bujari dhe ata e ftuan të bashkohej me ta për të gjetur foshnjën Jezus. Befana refuzoi, por më vonë u pendua dhe vendosi të gjente foshnjën vetë. Që atëherë, ajo udhëton çdo natë 5 janari, duke shpërndarë dhurata për të gjithë fëmijët në përpjekje për të gjetur Jezusin.
Zakone dhe Festime
Në mbrëmjen e 5 janarit, fëmijët italianë varin çorape pranë oxhakut ose dritares, duke pritur që Befana të sjellë dhurata. Fëmijët që kanë qenë të mirë marrin ëmbëlsira dhe lodra, ndërsa ata që kanë qenë të padisiplinuar marrin qymyr, i cili shpesh është ëmbëlsirë në formë qymyri.
Në disa qytete të Italisë, si Roma dhe Firence, organizohen parada dhe festivale ku figura e Befanës paraqitet me kostume tradicionale, duke u shndërruar në një festë të madhe për komunitetin. Në Venedik, organizohet një garë varkash ku pjesëmarrësit vishen si Befana.
Simbolika e Befanës
Befana simbolizon frymën e faljes dhe bujarisë, duke përfaqësuar një figurë që sjell gëzim dhe shpresë për vitin e ri. Ajo është një pjesë e pandashme e kulturës italiane dhe vazhdon të mbetet një traditë e dashur dhe e ruajtur në zemrat e italianëve.
Burimet:
- “Epiphany and Befana: The Italian Christmas Witch” – Italy Magazine
- “The Befana Tradition in Italy” – The Local Italy
- “Befana: The Good Witch of Christmas” – Wanted in Rome