Studimet e fundit në fushën e etologjisë dhe psikologjisë krahasuese kanë sjellë dëshmi të reja që sugjerojnë se disa lloje të majmunëve të mëdhenj, si shimpanzetë, bonobot dhe orangutanët, mund të kenë aftësinë për të kuptuar gjendjet mendore të të tjerëve, një aftësi e njohur si “teoria e mendjes”. Kjo aftësi përfshin njohjen se të tjerët mund të kenë besime, dëshira dhe njohuri të ndryshme nga të vetat, dhe është thelbësore për ndërveprimet sociale komplekse.

Në një studim të publikuar në revistën Science, studiuesit përdorën teknologjinë e ndjekjes së syve për të analizuar reagimet e majmunëve ndaj skenarëve ku një person kishte një besim të gabuar rreth vendndodhjes së një objekti. Rezultatet treguan se majmunët ishin në gjendje të parashikonin veprimet e personit bazuar në besimin e tij të gabuar, duke sugjeruar një kuptim të gjendjeve mendore që nuk përputhen me realitetin.

Një tjetër studim i kryer nga Universiteti i Kyoto-s përfshiu shfaqjen e videove për majmunët, ku një aktor në një kostum “King Kong” fshihej në një vend ndërsa një person tjetër nuk e shihte këtë veprim. Kur personi kthehej, majmunët shikonin drejt vendit ku ai mendonte se ishte fshehur aktori, duke treguar se ata kuptonin se personi kishte një besim të gabuar.

Këto zbulime sfidojnë idenë se vetëm njerëzit kanë një teori të mendjes të zhvilluar dhe sugjerojnë se kjo aftësi mund të ketë evoluar më herët në historinë tonë evolucionare. Ato gjithashtu ngrenë pyetje të reja rreth kompleksitetit të ndërveprimeve sociale në botën shtazore dhe aftësisë së kafshëve për të kuptuar dhe parashikuar sjelljen e të tjerëve.

Megjithatë, disa shkencëtarë mbeten skeptikë dhe theksojnë nevojën për më shumë kërkime për të kuptuar plotësisht këto aftësi dhe për të përcaktuar nëse ato janë vërtet të krahasueshme me teorinë e mendjes tek njerëzit.

Në përfundim, këto studime ofrojnë një pasqyrë të re mbi kapacitetet kognitive të majmunëve të mëdhenj dhe nxisin një rishikim të kuptimit tonë për dallimet dhe ngjashmëritë midis njerëzve dhe të afërmve tanë më të afërt në pemën evolucionare.