Nga ngjyrat ylber të papagajve në pyjet tropikale deri te shkëlqimi i verdhë, portokalli dhe blu në shkëmbinjtë koralorë, bota e egër në ekosistemet tropikale është e mbushur me kafshë shumëngjyrëshe dhe tërheqëse për syrin. Por çfarë është ajo që e ka shtyrë këtë faunë të evoluojë me kaq shumë ngjyra të ndezura?
Në përgjithësi, kafshët përdorin ngjyrat për të komunikuar, thotë Oscar Puebla, ekolog detar në Qendrën Leibniz për Kërkime Detare Tropikale në Gjermani.
“Mund të jetë komunikim me individë të së njëjtës specie, për shembull, për të tërhequr një partner,” thotë ai për Live Science. “Mund të jetë komunikim me grabitqarët për t’u treguar atyre se je helmues. Ose mund të jetë kamuflim për t’u shpëtuar atyre.”
Arsyet dhe mënyrat e këtij komunikimi përmes ngjyrës ndryshojnë shumë nga një specie në tjetrën dhe nga një mjedis në tjetrin.
Zogjtë, për shembull, marrin pigmente të ngjyrave si e kuqja, portokallia apo e verdha nga ushqimi, dhe përdorin ato ngjyra të forta për të tërhequr partnerë ose për të treguar dominancë.
Ndërkohë, peshqit dhe molusqet përdorin struktura mikroskopike brenda qelizave të tyre për të përthyer dhe shpërndarë dritën, duke ndryshuar kështu ngjyrën për të krijuar efektin e kamuflimit.
Por, qoftë në tokë apo nën ujë, kushtet tropikale kanë pasur ndikim të madh në këtë përshtatje evolucionare.
“Ka një lidhje mes larmisë së një komuniteti të caktuar dhe shumëllojshmërisë së ngjyrave që shfaqin speciet e ndryshme,” thotë Roberto Arbore, biolog evolucionar në Qendrën Kërkimore për Biodiversitetin dhe Burimet Gjenetike në Portugali, i specializuar në papagaj.
“Nëse jeton në një komunitet shumë të larmishëm, si një pyll tropikal, duhet të jesh në gjendje të dallosh individët e së njëjtës specie, sepse ndërveprimi me specie të tjera mund të ketë kosto,për shembull, në riprodhim.”
Zogjtë, veçanërisht, mbështeten shumë te shikimi për të perceptuar botën. Numri i madh i specieve të shpendëve në pyjet tropikale e shtyn konkurrencën për t’u dalluar nga të tjerët, duke çuar në një larmi të jashtëzakonshme ngjyrash dhe modelesh, si te papagajtë, kolibrat, tukanët e shumë zogj të tjerë të këtyre rajoneve.
Megjithatë, Puebla paralajmëron: “Duhet të jemi gjithmonë të kujdesshëm me këto ngjyra dhe modele, sepse mënyra se si i shohim ne ngjyrat mund të jetë shumë ndryshe nga mënyra se si i perceptojnë ato kafshët.”
Kjo është sidomos e vërtetë në ekosistemet detare. Për shkak të mënyrës se si udhëton drita në ujë, ngjyra e kuqe zhduket shumë shpejt, gjë që paradoksalisht e bën atë një ngjyrë shumë të mirë për kamuflim. Po ashtu, modelet e ndritshme që na duken të tepruara neve ndihmojnë shumë peshq të vegjël të fshihen nga grabitqarët në ujërat e kthjellëta të shkëmbinjve koralorë.
“Peshqit e shkëmbinjve kanë shumë blu dhe të verdhë, por shumë peshq të tjerë nuk i shohin këto ngjyra,” thotë Puebla. “Këto ngjyra kanë kontrast shumë të fortë, kështu që ato përdoren për të thyer siluetën dhe për të kamufluar trupin.”
Larmia e madhe dhe dukshmëria e mirë në mjediset tropikale ofrojnë presion të fortë evolucionar për shfaqje ngjyrash, por Arbore thekson edhe një arsye tjetër, më fiziologjike, për këtë bollëk ngjyrash: prodhimi i ngjyrës, qoftë përmes pigmenteve apo strukturave mikroskopike, kërkon energji, diçka që mungon në mjedise më të ashpra si tundra apo shkretëtira.
“Zakonisht, habitatet tropikale janë më të pasura,” thotë Arbore. “Kushtet janë më bujare për sa i përket energjisë, disponueshmërisë së ushqimit, klimës së butë, që ndikon drejtpërdrejt në fiziologjinë e kafshëve në tropik. Speciet mund të investojnë më shumë energji në ngjyra, sepse kostoja fiziologjike e të qenit shumëngjyrësh është më e ulët.”
Pavarësisht përfitimeve të ndryshme evolucionare, ngjyra e kafshëve është e lidhur pazgjidhshmërisht me mjedisin e tyre,qoftë me zogjtë e ndritshëm të pyjeve tropikale, apo peshqit e zbehtë të detit të thellë. Dhe ekosistemet komplekse dhe të larmishme tropikale ofrojnë përzierjen e përsosur të konkurrencës dhe burimeve natyrore për të mbështetur këtë shpërthim mahnitës ngjyrash. / Live Science