Në një shoqëri ku zgjedhjet shpesh perceptohen si detyrim, si ritual pa peshë të vërtetë, pyetja se sa të lirë ndihen qytetarët dhe politikanët për të shprehur mendimin, mbetet thelbësore. Në një bisedë mes Aldo Mustafës dhe Joni Myshketës, kjo temë trajtohet jo përmes parullave, por përmes shqetësimeve të prekshme.

“Mendon që ka frikë akoma?” – shtrohet një dilemë që duket se i ka mbijetuar ndryshimeve të sistemeve. A është frika ende një faktor që ndikon vendimmarrjen e njerëzve? Apo është thjesht një kujtim i largët, një relike nga një e kaluar më autoritare?

Për Jonin, përgjigjja është e qartë: Frika është ende aty. Jo vetëm si pasojë e interesave politike, por si një ndjesi më e thellë, që vazhdon të paralizojë. “Ekziston një frikë në koncept e cila nuk është vrarë akoma,” thotë ai. Dhe kjo frikë nuk është një ndjesi abstrakte, ajo ndikon realisht në aftësinë e individit për të marrë vendime për jetën e tij, për familjen e tij.

Kjo bisedë nuk rrotullohet rreth partive politike apo emrave të ditës. Në fakt, të dy bashkëbiseduesit janë të vetëdijshëm se në thelb, problemi nuk qëndron te ngjyrat apo logot, por te mungesa e vetëdijes qytetare dhe vështirësia për t’u ndarë nga zakonet e nënshtrimit. “Lerini ngjyrat dhe konceptet e flamujve politikë,” është thirrja e Joni Myshketës. Nuk është një thirrje për apati, por një ftesë për të parë më thellë, për të kuptuar se vota është akt individual dhe i ndërgjegjshëm, jo një formalitet i deleguar.

Kur frika merr formë të zakonshme, ajo nuk bërtet. Ajo hesht dhe shndërrohet në një normalitet që nuk vihet më re. Por pikërisht ky është rreziku. Kur njerëzit nuk ndihen të lirë të mendojnë ndryshe, të shprehen pa pasojë, ose të votojnë pa presion, atëherë, zgjedhja nuk është më e lirë.

Mesazhi që del nga kjo bisedë është i thjeshtë në formë, por i vështirë në praktikë: qytetarët duhet të zgjedhin me mendje të kthjellët, jo të frikësuar apo të përgjumur nga rutina politike. Dhe kjo kërkon një akt të parë, një lëvizje të brendshme: të vrasësh frikën.

Jo me shfaqje, jo me entuziazëm të përkohshëm, por me vetëdijen se zgjedhja e lirë është mënyra e vetme për të mos jetuar në një shoqëri ku vota është thjesht statistikë.

Biseda e plotë:

Aldo: Mendon që ka frikë akoma? Ekziston frika akoma si dikur? Ndoshta për të shprehur mendimin apo njerëzit janë çliruar dhe thjesht lidhen me interesat politikë?

Joni: Jo, mendoj që njerëzit nuk janë çliruar akoma. Përpos interesave politike, ekziston një frikë në koncept e cila nuk është vrarë akoma, dhe kjo është ajo që duhet të bëjë secili prej nesh: të vrasë frikën. Sepse ajo e ngurtëson, ajo ia merr frymën dhe nuk është i lirë të vendosë, për veten, familjen. Lerini ngjyrat dhe konceptet e flamujve politikë, njerëzit duhet të zgjohen dhe të votojnë zgjuar. Ky është mesazhi im për të gjithë qytetarët.